Atatürk Cumhuriyet fikrini ilk kez İzmit'te açıklamıştı!

Ulu önder Mustafa Kemal Atatürk'ün, Cumhuriyetin ilanından önce 16 Ocak 1923'te dönemin gazeteci ve yazarlarıyla   İzmit'te gerçekleştirdiği,   Cumhuriyet ile ilgili düşüncelerini paylaştığı tarihi basın toplantısında Atatürk Cumhuriyet fikrini ilk kez açıklamıştı!

Osmanlı'nın   İstanbul dışındaki tek sarayı olan, 'Abdülaziz'in Av Köşkü' olarak da bilinen İzmit'teki Kasr-ı Hümayun'da 16 Ocak 1923 tarihinde gerçekleştirilen, Atatürk'ün Cumhuriyet ile ilgili düşüncelerini ilk kez gazetecilere açıklamıştı. Bu toplantıda dönemin gazeteci ve yazarlarıyla paylaşmak ve onlardan gelecek olumlu veya olumsuz tepkileri almak isteyen Mustafa Kemal, trenle İzmit'e gelirken 14 Ocak'ta Eskişehir'de Garı'nda telgrafla annesi Zübeyde Hanım'ın vefatını öğrenmesine rağmen, Cumhuriyetin temellerinin atılması açısından çok önem verdiği İzmit toplantısını ertelememişti.

Ankara Hükümeti'nin İstanbul'daki temsilcisi Dr. Adnan Bey'in (Adıvar) ulaşım ve organizasyonunda görevlendirildiği bu toplantıya Tevhid-i Efkar'ın başyazarı Velit Ebüzziya, Vakit'in başyazarı Ahmet Emin (Yalman), Akşam'ın başyazarı Falih Rıfkı (Atay), İleri'nin başyazarı Suphi Nuri (İleri), İkdam'ın başyazarı Yakup Kadri (Karaosmanoğlu) ve Tanin'in başyazarı İsmail Müştak (Mayakon), Adnan Adıvar başkanlığında, İstanbul'dan toplu olarak İzmit'e geldi. Kafilede Adnan Adıvar'ın eşi Halide Edib Adıvar, Kızılay Başkanı Hamit Bey de yer alırken, bu önemli toplantıya İleri gazetesinin İzmit Muhabiri Hakkı (Kılıçoğlu) Bey de katılmıştı.

İzmit'te Abdülaziz'in Av Köşkü olarak bilinen, şu an müze olarak kullanılan Kasr-ı Hümayun'da o dönemin aydın ve gazetecileriyle buluştu. Ertesi gün sabah saatlerine kadar süren bu toplantıda yeni kurulacak devlet rejimi ile ilgili olarak dönemin gazeteci ve yazarlarının görüşlerini aldı. İşte burada o dönemin aydınları, gazeteci ve yazarlarına, "Yeni devletin nasıl bir model olacağını ve olması gerektiğini" açık açık sordu. Onlar ise aralarında fikir birliğine varmışçasına, "Tabi ki Hilafet. Siz de Halife olacaksınız" demişlerdi. Çünkü Saltanat sona ermesine rağmen Hilafet henüz kaldırılmamıştı.

İşte Mustafa Kemal, o anda Cumhuriyet fikrini ilk kez şu sözlerle açıklıyordu: "Efendiler.. Bilemediniz.. Yeni devlet modeli, halkın kendi kendisini idare edeceği Cumhuriyet modeli olacaktır."

Mustafa Kemal bir bakıma kendisine altın tepsi içinde sunulan, o dönemde herkesin de kabulleneceğinden şüphe duyulmayan Halifeliği elinin tersiyle itmiş, 9 ay sonra 29 Ekim'de de Cumhuriyet'i ilan etmişti.